تاریخچه والیبال ایران و جهان
اشاره: شاید حتی خود «ویلیام.جی.مورگان» هم، که 126 سال پیش والیبال را پی ریزی کرد، فکر نمی‌کرد روزی اقبال عمومی به ورزشی که او ابداع کرده، به قدری فراگیر باشد که «والیبال» به عنوان پربیننده‌ترین رشته ورزشی المپیک نام بگیرد، یکی از پنج ورزش برترجهان نزد مردم شناخته شود و فدراسیون بین‌المللی آن نیز با عضویت 220 فدراسیون ملی، بزرگ‌ترین نهاد ورزشی جهان باشد که موظف شود برای نیم میلیارد نفر از مردم زمین که والیبال بازی می‌کنند، برنامه‌های مختلف و متنوع تدوین کند. اما چنین شد و والیبال با چنان سرعتی نزد مردم اقصی نقاط جهان به محبوبیت رسید که امروزه علاوه برالمپیک، رقابت‌هایی از جمله قهرمانی جهان، جام جهانی، لیگ جهانی، جایزه بزرگ جهان، جام بزرگ قهرمانان قاره‌ها و قهرمانی نوجوانان و جوانان جهان، تنها بخشی از برنامه‌های جهانی برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران والیبال برای راضی نگه داشتن علاقه‌مندان به این ورزش است. چه آن که فدراسیون جهانی والیبال (FIVB) در این سالها برنامه‌هایی بین‌المللی با عناوینی همچون: والیبال همگانی، والیبال با محدودیت قد، والیبال برای رده‌های سنی از خردسالان تا نوجوانان و… را برگزار می‌کند که همه و همه بیان‌گر توجه و علاقه‌مندی جامعه جهانی به این رشته ورزشی است.
در دو دهه گذشته نیز با ظهور والیبال ساحلی، بخش دیگری از طرفداران ورزش‌هایی که در عین رقابت جدی برای قهرمانی، مفرح و توریستی هم قلمداد می‌شوند، به این رشته پیوستند تا والیبال ساحلی هم از همان ابتدای حضور بین المللی‌اش، با استقبالی چشمگیر از طرف ورزشکاران و علاقه‌مندان به ورزش مواجه شود. تا جایی که امروز از والیبال ساحلی، به عنوان یکی از درآمدزاترین ورزش‌های جهان نام برده می‌شود که درآمد حاصل از تورهای جهانی‌اش، میلیارد دلاری است.
تاريخچه واليبال در جهان
واليبال در روز دوم فوریه سال 1895 ميلادی مطابق با بیستم بهمن ماه سال 1273 هجری شمسي، توسط ويليام. جی. مورگـان مدیر تربیت‌بدنی کالج Y.M.C.A در شهر هوليوک ايالت ماساچوست امريكا ابداع و معرفی شد که ابتدا مينتونت نام داشت.
مورگان پس از این که دوستش جیمز نایسمیت، در سال 1891 ورزش بسکتبال را درهمان کالج ابداع کرد، با تلفیق ورزش هایی همچون بسکتبال و تنیس، شالوده ورزشی نو و مفرح را برای دانشجويان خود ریخت که بازی آن با توپی شبیه به توپ بسکتبال از روی توری مثل تور تنیس انجام می‌گرفت. به همین منظور، مورگان با استفاده از تور تنيس روي چمن كه به دو طرف ديوار سالن ورزش بسته می‌شد و با استفاده از تویی توپ بسكتبال كه به دليل سبكي وزن به دست ها آسيب نمی‌رساند، بازی را شروع كرد و همین شروع کافی بود تا این ورزش به سرعت از یک کالج به کالج دیگر و از شهری به شهر دیگر معرفی و منتقل شود. تا جایی که پس از یک سال (1896) مردم اکثر ایالت‌های امریکا با آن آشنا شده بودند. در همین سال، کمیته بین‌المللی ورزش کالج از مورگان دعوت کرد تا طی یک کنفرانس، قوانین و مقررات ورزش ابداعی‌اش را در حضور اساتید کالج تشریح کند. مورگان هم کنفرانس را در سالن ورزشی کالج تشکیل داد. جایی که تعدادی از دانشجویان را به دو گروه تقسیم کرده بود و در حالی که آنها مشغول بازی بودند، نقطه نظرات خود را برای اساتید و اعضای کمیته شرح می‌داد. پروفسور آلفرد تی. هالستيد در جریان همین کنفرانس و با مــشاهده نحوه این بازی، پیشنهاد داد که این ورزش از مينتونت به واليبال تغيير نام پیدا کند؛ چرا که حرکت و نمود اصلی این بازی، در رد و بدل شدن توپ از روي تور است. مورگان هم این پیشنهاد را پذیرفت و به این ترتیب ورزش ابداعی اش شد والیبال.
با اينكه واليبال در آغاز ورزشی سالني بود و در محل های سرپوشيده انجام می‌شــد، ولی كم‌كم توسط خود مردم به زمين‌هــای روبـــاز كشـيده شد و به شکل يكی از سرگرمی‌های محبوب تابستاني در پارک‌ها و سواحل درآمد.
سیر وضع قوانین والیبال
در آغاز برای واليبال قوانين خاصی تدوين نشده بود اما رفته رفته با همه‌گیر شدن آن، نیاز به وضع قوانين و مقرراتی که انجام بازی را برای همگان یکدست و آسان کند، احساس شد. به همین دلیل،
در سال 1900 پذيرفته شد كه هر ست بازی، 21 پوئن باشد.
در سال 1912 سيستم چرخش به تصويب رسيد.
در سال 1917 پذيرفته شد كه هر ست بازی، 15 پوئن باشد.
در سال 1918 تصویب شد که تعداد بازيكنان هر طرف زمين، 6 نفر باشد.
در سال 1921 موافقت شد كه هر تيم با سه ضرب، توپ را به طرف ديگر تور بفرستد.
در سال 1923 اندازه زمين بازی، 9×18 متر تعيين شد.
و به مرور در سالهای بعد، قوانين فراوانی برای اين بازی وضع شد و بسياری از قــوانين قبلی نيز تـــغيیر کرد كه هنوز هم اين تغييرات ادامه دارد. یکی از مهمترین برنامه‌های كنگره بين‌الملل واليبال که هر چهار سال یک بار برگزار می‌شود، تغییر در قوانین و مقررات بازی والیبال است که به منظور کامل‌تر شدن، بهروز شدن و ایجاد جذابیت در این ورزش به تصويب می‌رسد. به عنوان مثال، در كــنگره جهانی سال 1998 ميلادی با تصويب و تغيير قوانينی مـــــانند روش امتيازگيری رالی با 25 پوئن برای ست‌های اول، دوم، سوم و چهارم و 15 پوئن برای ست پنجم و همچنين تصويب به خدمت گرفتن بازيكن ليبرو و آزادی بــا پـــازدن تــوپ، جذابیت و هيجان فراوانی در بازي واليبال به وجود آمد.
در راه جهانی شدن
کانادا اولین کشور خارجی بود که در سال 1900 میلادی والیبال به آن راه یافت. واليبال از آن پس به کشورهایی از جمله؛ هندوستان، كوبا، پورتوريـــكـــو، فيليپين، اروگوئه، چين و ژاپن رفت. والیبال به تدريج از سال 1914 توسط سربازان ارتش امريكا و مستشاران و اشخاص ديگر، به كشورهای اروپایی از جمله فرانسه، چكسلواكی، لهستان، شوروی، بلغارستان و ساير كشورها معرفی شد و گسترش يافت. در این میان، این آسیایی‌ها بودند که زودتر از دیگر کشورها انجمنی برای والیبال تشکیل دادند و در سال 1913 مسابقاتی را تحت عنوان جام شرق دور برگزار کردند. اما فرانسه، چكسلواكی و لهستان، سه كشوری بودند كه قبل از ديگران فدراسيون ملی واليبال تشکیل دادند و مــصــمم شــدند تا با كمک كشورهای ديگر، فدراسيون بين‌المللی والیبال را هم تاسيس کنند. در همین رابطه، همزمان با بـــازی‌های الـمـپـيـک بـرلين (1936) فعاليت‌های زيادی نیز انجام دادند که تمام فعالیت هایشان با آغاز جنگ جهانی دوم به هدر رفت و متوقف شد.
اما پــس از جــنـگ جهانی دوم، برگزاری یک مــسـابـقه والیبال در قاره اروپا و در شهر پـــاريس بين دو كشور فرانسه و چكسلواكی فرصتی ایجاد کرد تا دوباره بحث تاسیس یک نهاد بین‌المللی برای این رشته، پا بگیرد.
تاسیس فدراسیون جهانی
در نهایت، مذاكرات میان سه كشور فرانسه ، چكسلواکی و لهستان به تشكيل کنـگره‌ای ويــژه بــرای تــاسـيـس اتحاديه بين‌المللی واليبال انجامی
د و ســرانـجـام در آوريل سال 1947 این كنگره با حضور نمايندگان چهارده كشور جهان (بلژیک، برزیل، چکسلواکی، مصر، فرانسه، هلند، مجارستان، ایتالیا، لهستان، پرتغال، رومانی، اروگوئه، ایالات متحده و یوگسلاوی) در پاريس برگزار شد و شرکت‌کندگان در آن به تاسیس فـدراسـيـون بـيـن‌الـمـلـلـي واليبال (FIVB) در پاريس و به ریاست پل ليبود از كشــور فرانسه رای دادند.
در سالهای بعد، سیل درخواست عضویت از کشورهای مختلف بود که به این فدراسیون بین المللی می رسید و چنین شد که FIVB که با چهارده کشور عضو کار خود را آغاز کرد در عرض کمتر از شصت سال تعداد اعضای خود را به 220 عضو رساند.
پل ليبود طی 37 سالی که رياست فدراسيون بين المللي را بــرعــهـده داشــت (تا سال 1984) بــا كــمك همکارانش FIVB را در رديف فعالترين فدراسيون ها و واليبال را در زمره فراگیرترین ورزشهاي جهان در آورد. چه آنکه با تشکیل کمیته های تخصصی و تدوین مقررات تازه، بـــرنـامـه ای برای مسابقات رسمي بين المللي تنظيم و آغاز کرد.
در سال 1949 اولين دوره مسابقات قهرمانی مردان جهان در شهر پراگ و در سال 1952 دومين دوره آن همراه با اولين دوره مسابقات قهرمانی زنان جهان در شهر مسكو برگزار شد.
ورود به المپیک
جایگاه و اهمیت بین المللی والیبال در همان ابتدای جهانی شدنش به قدری انکار ناپذیر بود که دیری نگذشت تا برگزارکنندگان بازی های المپیک والیبال را به عنوان یکی از ورزش های المپیکی معرفی کنند. مسابقات والیبال در رده های مردان و زنان از سال 1964 (المپیک توکیو) رسما به برنامه بازي هاي الــمـپـيــك اضافه شد و تاكنون یازده دوره از این حضور گذشته استقبال از آن در هر دوره نسبت به دوره قبل بیشتر شده است. تا جایی که بنابر اعلام رسمی کمیته بین المللی المپیک؛ والیبال بیشترین بیننده تلویزیونی (بالغ بر یک و نیم میلیارد نفر) در سطح جهان را در بازی های آتن (2004) و پکن (2008) به خود جلب کرده است.
والیبال نوین
اما در کنگره بین المللی والیبال که در سال 1984در شهر لس آنجلس برگزار شد دکتر روبن آکوستا
، وزیر پیشین نفت مکزیک، به ریاســت FIVB انتخاب شد. با روی کار آمدن روبن آکوستا والیبال جان تازه ای گرفت. چراکه او با درایتی که در بازار سرمایه جهانی و فعالیت های اقتصادی داشت، از طرفی به انجام امور زیربنایی در جذب سرمایه پرداخت و از طرف دیگر با بهره گرفتن از نقطه نظرات خبرگان، والیبال نوین را پایه ریزی کرد.
او مقر فدراسیون بین المللی واليبال را از پاریس به لوزان سوئیس منتقل کرد و ساختار FIVB را به شکلی که امروز نیز به همان صورت اداره می شود، تشکیل داد.
در این زمان بود که سیاستگزاران جهانی والیبال طرح برگزاری مسابقات والیبال را در سطح جهان به صورت سالیانه تصویب کردند تا علاقه مندان به والیبال مجبور نباشند چهار سال صبر کنند تا یک دوره مسابقه قهرمانی جهان یا جام جهانی برگزار شود. از همین رو، رقابت های لیگ جهانی و جایزه بزرگ جهان با جوایز میلیون دلاری طراحی شد که هنوز هم هر ساله برگزار می شوند و در زمره پرطرفدارترین پیکارهای جهانی ورزش قرار گرفته اند.
والیبال ساحلی
فعالیت های FIVB در دوره ریاست روبن آکوستا تنها به والیبال محدود نشد. چراکه والیبال ساحلی در بعضی از کشورها به صورت خودجوش میان مردم رواج یافته بود و FIVB هم با تدوین قوانین و مقرراتی
تازه و برگزاری مسابقات جهانی، از این رشته حمایت کرد. تا جایی که کمیته بین المللی المپیک مجاب شد مسابقات والیبال ساحلی از سال 1996 (المپیک آتلانتا) به برنامه بازی هــای الــمپیک اضافه شود.
دکتر روبن آکوستا، سرانجام پس از 24 سال ریاست بر فدراسیون جهانی، در سال 2008 از سمت خود کناره گیری کرد و اعضای سی و یکمین کنگره بین المللی والیبال در شهر دبی وی ژی هونگ از کشور چین را به ریاست FIVB برگزیدند.
وی ژی هونگ طی سال های پیش از ریاستش بر فدراسیون جهانی؛ رئیس کنفدراسیون والیبال آسیا، نایب رئیس قاره ای فدراسیون جهانی و رئیس کمیته قضائی FIVB بود. ضمن اینکه از ملی پوشان اسبق والیبال چین هم محسوب می شود.
نگاه تازه؛ رئیس تازه
وی ژی هونگ مدتی پس از انتخابش به ریاست FIVB اعلام کرد که؛ او یک رئیس موقت است که قصد دارد شرایط را برای قرار گرفتن یک فرد شایسته در راس هدایت فدراسیون جهانی مهیا کند. در حقیقت عنوان شد که چون اعضای فدراسیون جهانی با اعلام کناره گیری دکتر روبن آکوستا از ریاست این نهاد بین المللی به نوعی غافلگیر شده و نتوانسته بودند برای برگزاری یک انتخابات مهم و سرنوشت ساز برنامه ریزی های لازم را انجام بدهند، تصمیم گرفتند با انتخاب یک فردِ امین (وی ژی هونگ) یک دورۀ انتقالی را سپری کرده و در این گذار 4 ساله به جمع بندی و برنامه ریزی برای انتخابات ریاست فدراسیون جهانی والیبال در سال 2012 برسند.
سرانجام در سال 2012 و در جریان سی و سومین کنگره جهانی والیبال که در شهر آناهایم ایالات متحده امریکا برگزار شد؛ دکتر اری گراسا (برزیل) با کسب اکثریت قاطع آرای اعضای کنگره به عنوان رئیس جدید فدراسیون جهانی والیبال برگزیده شد.
دکتر اری گراسا؛ رئیس پیشین فدراسیون والیبال برزیل و کنفدراسیون والیبال آمریکای جنوبی و عضو هیات رئیس فدراسیون جهانی والیبال بود که طی سال ها فعالیت خود به عنوان یک مدیر والیبالی با تدبیر و نگاه تازه اش پیشروِ اتفاقات و پیشرفت های تازه ای در والیبال دنیا بوده است. برنامه های او در جهانگیر شدن سبک والیبال برزیل پس از افول قدرت و سپس فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی زبانزد مدیران ورزشی دنیاست. همچنانکه او در جهانی شدن والیبال ساحلی به عنوان یک ورزش پرطرفدار و مردمی نیز نقش و تاثیر بسزایی داشته است. دکتر اری گراسا حالا به عنوان مرد اول مدیریت والیبال دنیا با برنامه های متنوع و گسترده و همچنین با نگاه و هدفی تازه که قرار گرفتن والیبال در صدر ورزش های محبوب جهان است، ریاست FIVB را بر عهده دارد.
تاريخچه واليبال در ايران
والیـــبال اواخر ســــال 1299 هجری شــمــسی توســــط میرمهدی ورزنده، استاد بزرگ ورزش ، بــه ایـران وارد و تعلیم آن از دارالمعلمین ورزش آغــاز شد.
بازی والیبال در ایران در ابتدای امر دارای قواعد خاصی نبود و به شــکــل های مختــلفی انجام می شد. فنون و تاکتیک های والیبال نیز مانند قوانین آن پایه و اساس اصولی نداشت و هر بازیکن به ابتکار شخصی و اختصاصی خود که اکثراٌ با مشت زدن یا سمبه زدن همراه بود با تــوپ بازی می کرد.
در سال 1302 شمسی با استفاده از تــرجــمـه مجلات خارجی قوانینی که در آن زمان در کشورهای ديگر اجرا می شد، در ایران نیز رایج شد.
از سال 1304 توجه عمومی نسبت به این ورزش بیشتر شد و ظرف مـــدت کــمــی طرفداران بسیاری جذب این ورزش شدند. به طوری که تمرینات والیبال در سه محل ، به طــور جدی و مستمر شروع و دنبال شد. این سه محل عبارت بودند از:
1. دارالمعلمین ورزش
2. کلوپ شایسته یا اجتماعیون
3. کلوپ ورزشی کالج البرز.
البته کالج البرز نسبت به دیگر مراکز ورزشی آن زمان، از امکانات بیشتر و بهتری بهره می برد و در نتیجه اکثر جوانان برای تمـریـن به این محل می رفتند.
اولین مسابقه والیبال در سال 1304 بین دو تیم دارالمعلمین ورزش و کـــلوپ شایسته انجام شد که باهیجان فراوان توام بود. چون مسابقه برای مردم تازگی داشت لذا حضور آنان باعث شد که رقابت بیشتری بین دو تیم مسابقه دهنده به وجود آمده و بر هیجان آن افزوده شود. این مسابقه مقدمه ای برای توسعه روز افزون این ورزش بود.
بازی والیبال به تــدریج به مدارس راه یافت و در اندک زمانی توسط مربیان فارغ التحصیل دارالمعلمین ورزش در مدارس و همچنین در شهرستانهای کشور رواج و عمومیت یافت.
شهرستان اصفهان اولین شهری بود که بعد از تهران در امر توسعه این ورزش فعالیت داشت. اولین مــســـابـقه شهرستان های ایران بین دو تیم والیبال کالج اصفهان و کالج البرز تهران برگزارشــد.
تهیه توپ والیبال یکی از مشکلات آن زمان بود و برای بازی والیبال اکثراً از توپ فوتبال استفاده می شد. سرانجام اولین توپ والیبال توسط شخصی به نام قمشه ای ساخته شد.
در سال 1314 یک دوره مسابقه باشگاهی در تهران برگزار شد که تیم والیبال باشگاه دربند جـام قهرمانی را برد. در همین سال نیز چند مسابقه دوستانه و تشویقی بین تیمهای بانوان تــهـــران انجام شد.
در سال 1318 اولین دوره مسابقات والیبال قهرمانی ایران همزمان با مسابقات ســـایـر رشــــته های ورزشی برگزار شد.
در ابتداي تاسیس فدراسیون های ورزشی (سال 1324) والیبال وبـســکـتبال دارای فدراسیون مشترک شدند و تا سال 1336 به همین نحو ادامه داشت. در آن سالها مسابقاتی تـــحــت عنوان قهرمانی باشگاهها ، دستجات آزاد ، انتخابی ، قهرمانی مدارس و دانشکده های هر شهرستان و نهایتاً قهرمانی کشور انجام می گرفت.
اشــــغــال ایران توسط نیروهای متفقین در جنگ جهانی دوم ، ارتباط ورزشی کشور ما به ویژه تیم های والیبال را با سربازان این نیروها به همراه داشت و راهی برای آشنا شدن با والیبال خارج از کـشــور بــود. در آن زمــان یــک مسابقه دوستانه بین یک تیم از کشورمان با ارتش روســیــه در بنــدر انـزلی انجام شد که این بازی به نفع تیم ایران خـــاتــمه یافت.
ترجمه کتاب قوانین والیبال در سال 1333 توسط دکتر سید ضیاءالدین شادمان، رئیس فـــدراسیون والــیــبال و بسکتبال وقت، و تهیه و تنظیم آن توسط استاد کاظم رهبری، رئیس تربیت بـــدنـــی آموزشگاه هــای پــایــتــخت، که از داوران ممتاز والیبال در کشورمان بودند، اقدامات ارزنده ای بود که شــکـل مــنظمی را در برگزاری مسابقات والیبال آن زمان فراهم نمود.
در پــایـــان سال 1336 ، والیبال دارای فدراسیون مستقل شد و آقای امیرعباس امین به عنوان اولیــن رئیس فدراسیــون والیبال کار خود را آغاز کرد.
در همین دوران بحث عضویت ایران در فدراسیون بین المللی والیبال جهان مطرح شد و سرانجام یک سال بعد (سال 1959 میلادی) این مهم به انجام رسید.
در سال 
1337 برای اولین بار تیم ملی والیبال مردان پاکستان به تهران دعوت شد و چند مســابــقه دوستانه با تیمهای ملی وب اشگاهی و ارتش ایران انجام داد. تیم ملی والیبال مردان ایران برای اولین بار در این سال تشکیل شد.
چندی بعد تیم ملی مردان ایران به مسابقات والیبال در بازیهای آسیایی 1958 توکیو اعزام شد. اعضای این تیم را هشت بازیکن (کمال پورهاشمی، عبدالمنعم کمال، محمد اسمعیل اشتری، محمد شریف زاده، عــبــاس تــهــرانی، مـحمود عدل، حسینعلی امیری و سیاوش فرخی) تشکیل می دادند و مربی تـــیم هم استاد فــریــدون شریف زاده از بزرگان والیبال، بسکتبال و فوتبال آن دوران بود و سابقه عضویت در تیم گالاتا سرای ترکیه را هم داشت.
این تیم که برای اولین بار در چــنیـــن رویداد مهمی شرکت کرده بود، توانست با افتخار و سربلندی مقام دوم مسابقات را کسب نموده و مدال نقره اولین دوره مسابــقــات والیبال بازیهای آسیایی را برای کشورمان بــه ارمغان آورد.
پس از این مسابقات، فعالیت های بیــن الــمللی بیشتری در ورزش والیبال ایران آغاز شد. اعزام مربیان و داوران به کلاسهای بین المللی، دعوت از تیم هــای خارجی و اعزام تیمهای ملی کشورمان به تورنمنت ها و مسابقات رسمی بین المللی مانند بازیهای آسـیایی، مسابقات قهرمانی آسیا، غرب آسیا، آسیای مرکزی، قهرمانی جهان، جام جهانی، دانشجویان جهان، ارتشهای جهان، ناشنوایان جــهـان، معلولین جهان و راه آهن های جهان و جام های جمهوریت ترکیه، ریاست جمهوری قزاقستان، شیخ راشد امارات و… بخشی از این فعالیــت هـاست.
در رویـداد های داخلی، برگزاری مسابقات والیبال لیگ سراسری ایران با عنوان جام پاسارگـــارد که در سالهای 1353 ، 1354 و 1355 انجام شد و مسابقات بین المللی دهه فجر و لیگ های برتر و دسته اول باشگاهها كه از سال 1372 تاکنون انجام مي شود از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و در رواج و گسترش و پیشرفت والیبال در کشور تاثیر فراوان برجای گذارده است.
والیبال بعد از پیروزی انقلاب اسلامی
در سالهای اولیه پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، تحت تاثیر شرایط جنگ تحمیلی علیه کشورمان و به علت تعویض های پیاپی روسای فدراســیــون و تـغییرات وسیع در کادر هیئت رئیسه، برنامه های والیبال شکل پایداری نداشت و بیشتر کوشش می شــد در زمیــنــه ورزش عــمــومــی و همگانی برنامه ریزی شود. لذا به جای رقابت های باشگاهی، برنامه ریزی بریا برگزاری همه ساله مسابقات قهرمانی کشور انجام شد که این رقابتها همچنان نیز برگزار می شوند.
رفته رفته با پایان یافتن جنگ تحمیلی و سامان یافتن مدیریت و برنامه ریزی در ورزش کشور، برنامه ها و مسابقات والیبال نیز در سراسر کشور به لحاظ اجرا، کمیت و کیفیت شکل بهتری به خود گرفت. دوباره اعزام تیم ها به خارج از کشور و دعوت از تیم های خارجی از سر گرفته شد و والیبال پا در راه شروعی دوباره نهاد.
مسابقات والیبال بین المللی دهه فجر که از سال 1365 تا سال 1379 برگزار شد از جمله رویــدادهــای ارزنده در تاریخ والیبال ایران اســت که به پیشرفت والیبال کشورمان سرعت بخشید و زمینه ای شد برای توجه باشگاه ها و تیمداری در والیبال داخلی. تا جایی که لیگ های برتر و دسته اول باشگاه های کشور به شکل نوین خود یعنی آن طور که در دنیا معمول بود، پی ریزی شد و سال به سال رونق یافت.از سوی دیگر، با به کار گرفتن مربیان نام آشنای جهان والیبال همچون ایوان بوگاینکوف و یوتسا ستکوویچ در کنار مربیان داخلی در رده پایه به امر بازیکن سازی و آموزش توجه ویژه شد. همچنان که با حضور مربیان بین المللی دیگری نظیر پارک کی وون، میلوراد کیاچ، زوران گائیچ، خولیو ولاسکو، اسلوبودان کواچ، رائول لوزانو، ایگور کولاکوویچ و ولادیمیر آلکنو در راس کادر فنی مردان ایران علم روز والیبال به بازیکنان ایران منتقل شد و مربیان ایرانی در کنار این مربیان تراز اول والیبال دنیا رشد پیدا کردند و موفق به کسب تجربه شدند.
از این روست که طی سالهای اخیر عناوین متعدد جهانی و آسیایی و مدال‌های رنگارنگ والیبال در رده‌های نوجوانان، جوانان و بزرگسالان افتخار بی‌چون و چرایی برای ورزش ایران رقم زده و والیبال را به عنوان پرافتخارترین ورزش گروهی ایران به همگان معرفی کرده است.
والیبال ایران در شهریور ماه 96 در رقابت های جام قهرمانان بزرگ جهان به نخستین مدال جهانی خود در رده بزرگسالان دست یافت و برای نخستین مرتبه در تاریخ در شهریور ماه 1400 با یک مربی ایرانی به نام بهروز عطایی به مقام قهرمانی رقابت های والیبال قهرمانی مردان آسیا رسید.
کسب کرسی‌های قابل توجه در فدراسیون جهانی و کنفدراسیون آسیا توسط نمایندگان ایران نیز از دیگر افتخارات والیبال کشورمان در این سالهاست که اینک مهمترین آنها عضویت دکتر محمد رضا داورزنی در هیئت رئیسه فدراسیون جهانی والیبال و کنفدراسیون آسیاست.
:: روسای فدراسیون والیبال ::
۱. امیر عباس امین از سال ۱۳۳۶ تا اواخر سال ۱۳۴۲
۲. کاظم رهبری از اواخر سال ۱۳۴۲ تا سال ۱۳۴۷
۳. علی اکبر میرفخرایی حدود ۸ ماه از سال ۱۳۴۷
۴. کمال خانلی از نيمه دوم سال ۱۳۴۷ تا سال ۱۳۴۹
۵. فریدون فرخ نیا از سال ۱۳۴۹ تا سال ۱۳۵۱
۶. تیمسار سرلشگر مهدی خزاعی از سال ۱۳۵۱ تا سال ۱۳۵۳
۷. فرهاد مسعودی از سال ۱۳۵۳ تا اواخر سال ۱۳۵۶
۸. جناب سرهنگ منوچهر شاپوری از اواخر سال ۱۳۵۶ تا پیروزی انقلاب اسلامی در ایران
۹. زنده یاد محمود عدل سال ۱۳۵۸
۱۰. استاد غلامرضا جباری از اواخر سال ۱۳۵۸ تا سال ۱۳۶۰
۱۱. جابر خلف‌زاده از سال ۱۳۶۰ تا نیمه اول سال ۱۳۶۱
۱۲. حسین علیرضایی تهرانی از نیمه اول سال ۱۳۶۱ تا نیمه دوم سال ۱۳۶۳
۱۳. استاد غلامرضا جباری از نیمه دوم سال ۱۳۶۳ تا اواخر سال ۱۳۶۵
۱۴. پرویز خاکی از اواخر سال ۱۳۶۵ تا اواخر سال ۱۳۶۸
۱۵. محمدرضا یزدانی خرم از اواخر سال ۱۳۶۸ تا مرداد سال ۱۳۸۵
۱۶.محمدرضا داورزنی از نيمه دوم مرداد سال ۱۳۸۵ تا ۷ دی ماه سال ۱۳۹۶
۱۷. احمد ضیایی از ۷ دی‌ماه سال ۱۳۹۶ تا ۱۸ آذر ۱۳۹۸
۱۸. افشین داوری (سرپرست) از ۱۸ آذر ۱۳۹۷ تا ۹ مهر ۱۳۹۸
۱۹. علی فتاحی (سرپرست) از ۹ مهر ۱۳۹۸ تا ۲۹ آبان ۱۳۹۸
۲۰. محمدرضا داورزنی از ۲۹ آبان ۱۳۹۸ تا 29 آبان 1402
21. وحید مرادی (سرپرست) از 14 آذرماه تا 26 اسفند
22. سید میلاد تقوی از 26 اسفند 1402 تا کنون
::سرمربیان تیم ملی والیبال در ادوار مختلف::
پاکستان سردار نصرالله‌خان ۱۹۵۸ ۱۹۵۸
ایران فریدون شریف‌زاده ۱۹۵۸ ۱۹۶۳
ایران حسین جبارزادگان ۱۹۶۴ ۱۹۶۶
چکسلواکی میلوسلاو ایم ۱۹۷۰ ۱۹۷۲
ژاپن تادایی کورادا ۱۹۷۴
کره جنوبی پارک سونگ ۱۹۷۹
ایران یدالله کارگرپیشه ۱۹۷۹ ۱۹۸۱
ایران فاروق فخرالدینی ۱۹۸۷
ایران مسعود صالحیه ۱۹۸۷ ۱۹۸۹
ایران حسینعلی مهرانپور ۱۹۸۹ ۱۹۹۱
ایران محمد حیدرخان ۱۹۹۱
لتونی ایوان بوگاینکوفس ۱۹۹۱ ۱۹۹۳
ژاپن فومیهیکو ماتسوموتو ۱۹۹۴
ایران مسعود صالحیه ۱۹۹۵
ایران مهدی صابرپور ۱۹۹۷
ژاپن فومیهیکو ماتسوموتو ۱۹۹۸
ایران مصطفی کارخانه ۱۹۹۹ ۲۰۰۱
ایران حسینعلی مهرانپور ۲۰۰۱
کره جنوبی پارک کی-وون ۲۰۰۲ ۲۰۰۵
صربستان میلوراد کیاچ ۲۰۰۶
صربستان زوران گاییچ ۲۰۰۷ ۲۰۰۸ جولادی
ایران حسین معدنی ۲۰۰۸ جولای ۲۰۱۰
آرژانتین خولیو ولاسکو ۲۰۱۱ ۲۰۱۴
صربستان اسلوبودان کواچ ۲۰۱۴ 2016
آرژانتین رائول لوزانو ۲۰۱۶
مونته‌نگرو ایگور کولاکوویچ ۲۰۱۷ ۲۰۲۰ فوریه
روسیه ولادیمیر الکنو 2021
ایران بهروز عطایی از سپتامبر 2021 تا چهارم سپتامبر 2023 (12 مهر 1402)
ایران علیرضا طلوع‌کیان از 13 مهر تا 16 مهر 1402 و پایان رقابت‌های انتخابی المپیک (سه دیدار)
برزیل-فرانسه موریس موتا پائز از 9 اسفند 1402 تا 18 خرداد 1403
ایران، پیمان اکبری از 18 خرداد 1403 تا کنون
