تاریخچه لیگ جهانی
لیگ جهانی سال ۲۰۱۷ در حالی از ۱۲ خردادماه آغاز می شود که این رقابت ها در سال ۲۰۱۸ با تغییرات گسترده ای از جمله تعداد تیم های شرکت کننده، مدت زمان برگزاری، نام رقابت ها، تضمین هفت ساله برای حضور ۱۲ کشور از جمله ایران در سطح یک و تغییراتی در پوشش تلویزیونی و بازاریابی روبرو خواهد شد.
لیگ جهانی والیبال در سال ۱۹۹۰ به عنوان بخشی از یک برنامهٔ بازاریابی در این رشته ورزشی راه‌اندازی شد تا نشان متمایزی از فعالیت‌های فدراسیون جهانی در اواخر قرن بیستم باشد.
فدراسیون جهانی والیبال برای برگزاری بیست و نهمین دوره این رقابت ها (سال ۲۰۱۸) تغییرات عمده ای لحاظ کرده است که چهار دلیل اصلی برای این اقدام عنوان کرده است.
میزان قرارداد پوشش تلویزیونی لیگ جهانی در سال های اخیر هیچ پیشرفتی نداشته است که این موضوع یکی از دلایل تغییرات عمده لیگ جهانی است. از سوی دیگر درآمد حامیان مالی لیگ جهانی ناچیز است که این موضوع نیز نگرانی هایی را برای ادامه حمایت آنان بوجود آورده است.
یکی دیگر از نگرانی ها نبود درآمد برای میزبان های لیگ جهانی است و کشورهای برگزار کننده لیگ جهانی اجازه فروش محصولات حامیان را نداشتند. در سال های اخیر روش برگزاری و تقویم لیگ جهانی نیز با تغییراتی روبرو شد که برنامه ریزی را برای تیم ها، کشورها و حامیان مالی سخت کرده و موجب سردرگمی تماشاگران و رسانه ها برای اطلاع رسانی و پوشش خبری شده بود. این نکات از ضعف های این رقابت ها بود که فدراسیون جهانی برای برطرف کردن این مشکلات، تغییرات عمده برای سال ۲۰۱۸ را برنامه ریزی کرد.
فدراسیون جهانی والیبال در سال های اخیر برای برطرف کردن این مشکلات مجبور به تزریق پول به این رقابت ها در قالب پاداش و هزینه سفر تیم ها بود که در برنامه ریزی جدید به دنبال هزینه کمتر است. این فدراسیون در سری جدید لیگ جهانی به دنبال ایجاد توازن بین ورزش و مسایل مالی است تا همانند تیم های برتر دنیا، حامیان مالی معروف نیز جذب این رقابت ها شوند.
** پنجمین تجربه والیبال ایران در لیگ جهانی
تیم ملی والیبال ایران در سال ۲۰۱۷ پنجمین حضور خود در لیگ جهانی والیبال را در حالی تجربه می کند که هدایت تیم ایران را ایگور کولاکوویچ بر عهده گرفته است. ملی پوشان ایران در چهار دوره گذشته این رقابت ها با خولیو ولاسکو (۲۰۱۳)، اسلوبودان کواچ (۲۰۱۴ و ۲۰۱۵) و رائول لوزانو (۲۰۱۶) به میدان رفتند و امسال (۲۰۱۷) با کولاکوویچ به مصاف حریفان خود می روند.
لیگ جهانی در سال ۲۰۱۷ همانند سال گذشته با حضور ۳۶ تیم در ۳ سطح یک، دو و سه برگزار می شود که اسامی تیم های شرکت کننده در هر سطح به قرار زیر است:
سطح یک: فرانسه، ایتالیا، روسیه، آمریکا، برزیل، ایران، آرژانتین، صربستان، بلغارستان، بلژیک، لهستان و کانادا
سطح دو: هلند، پرتغال، ترکیه، اسلواکی، ژاپن، کره جنوبی، فنلاند، چین، مصر، جمهوری چک، اسلوونی و استرالیا
سطح سه: تونس، ونزوئلا، قطر، آلمان، مکزیک، اسپانیا، مونته نگرو، قزاقستان، یونان، چین تایپه، استونی و اتریش
دور مقدماتی سطح یک لیگ جهانی سال ۲۰۱۷ از ۱۲ خردادماه با دیدار فرانسه و بلغارستان شروع می شود و در مدت سه هفته ۵۴ دیدار برگزار خواهد شد. مرحله گروهی سطح یک لیگ جهانی ۲۹ خردادماه با جدال آرژانتین و بلغارستان به پایان می رسد.
گروه بندی تیم ها در سه هفته دور مقدماتی سطح یک لیگ جهانی به قرار زیر است:
** هفته نخست ۱۲ تا ۱۴ خردادماه:
گروه A میزبان ایتالیا: برزیل، ایتالیا، لهستان و ایران
گروه B میزبان صربستان: صربستان، آمریکا، کانادا و بلژیک
گروه C میزبان روسیه: فرانسه، روسیه، بلغارستان و آرژانتین
** هفته دوم از ۱۹ تا ۲۱ خردادماه:
گروه D میزبان ایران: صربستان، آرژانتین، بلژیک و ایران
گروه E میزبان بلغارستان: برزیل، لهستان، کانادا و بلغارستان
گروه F میزبان فرانسه: فرانسه، روسیه، آمریکا و ایتالیا
** هفته سوم، ۲۵ تا ۲۹ خردادماه:
گروه I میزبان آرژانتین: صربستان، برزیل، بلغارستان و آرژانتین
گروه H میزبان لهستان: آمریکا، روسیه، لهستان و ایران
گروه L میزبان بلژیک: فرانسه، ایتالیا، کانادا و بلژیک
پس از پایان مرحله گروهی، برزیل به عنوان میزبان به همراه ۵ تیم برتر جدول به مرحله نهایی صعود می کنند که مسابقات این مرحله از ۱۳ تیرماه آغاز می شود.
فرمول مرحله فینال نیز مانند دوره های گذشته است. ۶ تیم راه یافته به فینال (Final 6) به ۲ گروه ۳ تیمی تقسیم می شوند و ۲ تیم برتر هر گروه به نیمه نهایی صعود می کند. سپس تیم های پیروز در فینال برای قهرمانی رو در روی یکدیگر قرار می گیرند.
** تعداد تیم های شرکت کننده در ادوار مختلف لیگ جهانی
در سال ۱۹۹۰ تعداد تیم های شرکت کننده در لیگ جهانی هشت تیم بود که در دو گروه با هم به رقابت پرداختند. در سال ۱۹۹۱ این تعداد به ده تیم افزایش یافت. از سال ۱۹۹۲ تا ۲۰۰۰ و سال ۲۰۰۴ و ۲۰۰۵ تعداد تیم های شرکت کننده در لیگ جهانی ۱۲ تیم بود. این تعداد در سالهای ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۳ و ۲۰۰۶ و ۲۰۱۲، ۱۷ تیم بود. ۱۸ تیم در سال ۲۰۱۳ این رقابت ها حضور یافتند.
این تعداد در سال ۲۰۱۴ به ۲۸ تیم رسید و در سال ۲۰۱۵ به ۳۲ تیم رسید و سال های (۲۰۱۶ و ۲۰۱۷) ۳۶ تیم در لیگ جهانی حضور دارند که در نوع خود رکورد جدیدی بود، اما یکی از تغییرات لیگ جهانی در سال آینده افزایش تیم های شرکت کننده است که در سطح یک این رقابت ها، ۱۶ کشور با یکدیگر مسابقه می دهند.
بر این اساس سطح یک «لیگ جهانی جدید والیبال» مردان و زنان سال ۲۰۱۸ با حضور ۱۶ تیم در چهار گروه مقدماتی برگزار می شود که ۱۲ کشور از این تعداد، حضورشان در هفت سال آینده تضمین شده است و چهار کشور دیگر که برای سال ۲۰۱۸ انتخاب شدند و احتمال تغییر بر اساس عملکرد در هر سال خواهند داشت.
در رقابت های لیگ جهانی جدید والیبال و در گروه مردان سال ۲۰۱۸ تیم های برزیل، ایران، چین، ایتالیا، لهستان، صربستان، آمریکا، فرانسه، ژاپن، آلمان، روسیه و آرژانتین حضورشان در این رقابت ها برای هفت سال آینده از سوی فدراسیون جهانی تضمین شده است و تیم استرالیا، کره جنوبی، کانادا و بلغارستان در رقابت های ۲۰۱۸ شرکت می کنند و در گروه چهار تیم متغیر این رقابت ها هستند.
** پرافتخارترین های لیگ جهانی
آمار و ارقام نشان می دهد که تیم ملی والیبال برزیل با کسب ۹ مدال طلا، ۶ نقره و ۴ برنز در صدر پر افتخارترین های لیگ جهانی است. این تیم در سالهای ۱۹۹۳، ۲۰۰۱، ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۷، ۲۰۰۹ و ۲۰۱۰ صاحب عنوان قهرمانی شده تا بیش از قبل خود را به عنوان قدرت اول این رقابتها معرفی کند.
تیم ایتالیا هم با ۸ مدال طلا، ۳ نقره و ۴ برنز در رده دوم و روسیه با کسب ۳ مدال طلا، ۵ نقره و ۷ برنز در رده سوم پر افتخارترین تیم ها قرار دارد.
آمریکا نیز با دو مدال طلا، یک نقره و سه برنز در رتبه چهارم قرار دارد و تیم های کوبا (یک طلا، پنج نقره و سه برنز)، صربستان (یک طلا، چهار نقره و سه برنز)، هلند (سه مدال طلا، نقره و برنز)، فرانسه (سه مدال طلا، نقره و برنز) و لهستان (دو مدال طلا و برنز) در زمره افتخارآفرینان این رقابت ها هستند.
تیم ملی والیبال ایران امسال برای پنجمین بار در طول تاریخ در رقابت های لیگ جهانی شرکت می کند و نسبت به سال گذشته چند تغییر مهم در ترکیب تیم ایران بوجود آمده است که مهمترین آن هدایت ملی پوشان از سوی ایگور کولاکوویچ است. همچنین امسال تغییراتی در کادر فنی و بازیکنان بوجود آمده که حضور پیمان اکبری به عنوان دستیار کولاکوویچ و حضور نداشتن مهدی مهدوی و شهرام محمودی از مهمترین آنهاست.
کولاکوویچ در سال های ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۵ که کمک مربی تیم ملی والیبال صربستان و مونته نگرو بود، سه مدال نقره لیگ جهانی به دست آورد و در سال ۲۰۱۰ که هدایت تیم ملی والیبال صربستان را نیز به عنوان سرمربی بر عهده داشت، به مدال برنز این رقابت ها دست یافت.
تیم ایران در سال ۲۰۱۳ (نخستین حضور) با هدایت خولیو ولاسکو به مقام نهمی دست یافت، در سال ۲۰۱۴ (دومین حضور) با هدایت اسلوبودان کواچ عنوان چهارمی را به دست آورد، سال ۲۰۱۵ نیز تیم ایران در دومین حضور خود با اسلوبودان کواچ ضمن تثبیت جایگاه خود در جمع هشت تیم برتر، عملکرد خوبی به نمایش گذاشت و در سال ۲۰۱۶ تیم ایران در بین ۱۲ تیم شرکت کننده رتبه هشتم را به دست آورد.
از میان تیم های آسیایی تیم های ژاپن، کره جنوبی و چین سه تیمی هستند که سابقه زیادی در لیگ جهانی دارند. کسب مقام ششمی در سالهای ۱۹۹۰، ۱۹۹۳ و ۲۰۰۸ از سوی تیم ژاپن و قرار گرفتن در همین رده در سال ۱۹۹۵ و ۱۹۹۶ از سوی تیم های کره جنوبی و چین بهترین مقام تیم های آسیایی درلیگ جهانی بوده است.
اما دیگر نماینده آسیا؛ استرالیا هم در سال ۱۹۹۹ (با نظر ویژه فدراسیون جهانی و به دلیل آمادگی جهت انجام بازی های آبرومند به عنوان میزبان المپیک ۲۰۰۰) برای اولین بار در لیگ جهانی حضور یافت و بین دوازده تیم، در رده دهم قرار گرفت. این تیم در سال ۲۰۱۴ دومین حضور خود را در لیگ جهانی به ثبت رساند و مسابقات را از سطح دو آغاز کرد که موفق شد با قهرمانی در این سطح، به جمع شش تیم مرحله نهایی سطح یک (۲۰۱۴) راه یافته و حضور خود در گروه بندی سطح یک رقابت های امسال را نیز هموار کند. استرالیا در ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ برای سومین و چهارمین بار حضور خود را تجربه کرد و در سال ۲۰۱۷ در سطح دو لیگ جهانی به میدان می رود.
در لیگ جهانی سال ۲۰۱۷ تیم ایران تنها نماینده آسیا در سطح یک است و تیم های کره جنوبی، استرالیا، ژاپن و چین در سطح دو به میدان می روند.
رده بندی تیم ها در طول ادوار گذشته لیگ جهانی والیبال به شرح زیر است:
ژاپن ۱۹۹۰: ایتالیا، هلند، برزیل
ایتالیا ۱۹۹۱: ایتالیا، کوبا، روسیه
ایتالیا ۱۹۹۲ :ایتالیا، کوبا ، آمریکا
برزیل ۱۹۹۳ : برزیل، روسیه، ایتالیا
ایتالیا ۱۹۹۴ : ایتالیا، کوبا، برزیل
برزیل ۱۹۹۵ : ایتالیا، برزیل، کوبا
هلند ۱۹۹۶ : هلند، ایتالیا، روسیه
روسیه ۱۹۹۷ : ایتالیا، کوبا، روسیه
ایتالیا ۱۹۹۸ : کوبا، روسیه، هلند
آرژانتین ۱۹۹۹ : ایتالیا، کوبا، برزیل
هلند ۲۰۰۰ : ایتالیا، روسیه، برزیل
لهستان ۲۰۰۱ : برزیل، ایتالیا، روسیه
برزیل ۲۰۰۲ : روسیه، برزیل، یوگسلاوی
اسپانیا ۲۰۰۳ : برزیل، صربستان و مونته نگرو، ایتالیا
ایتالیا ۲۰۰۴ : برزیل، ایتالیا، صربستان و مونته نگرو
صربستان ۲۰۰۵ : برزیل، صربستان و مونته نگرو ، کوبا
روسیه ۲۰۰۶ : برزیل، فرانسه، روسیه
لهستان ۲۰۰۷ : برزیل، روسیه، آمریکا
برزیل ۲۰۰۸ : آمریکا، صربستان، روسیه
صربستان ۲۰۰۹ : برزیل، صربستان، روسیه
آرژانتین ۲۰۱۰ : برزیل، روسیه، صربستان
لهستان ۲۰۱۱ : روسیه، برزیل، لهستان
بلغارستان ۲۰۱۲ : لهستان، آمریکا، کوبا
آرژانتین ۲۰۱۳: روسیه ، برزیل ، ایتالیا
ایتالیا ۲۰۱۴: آمریکا، برزیل ، ایتالیا
برزیل ۲۰۱۵: فرانسه، صربستان و آمریکا
لهستان ۲۰۱۶: صربستان، برزیل و فرانسه
