تاریخچه والیبال ایران و جهان

اشاره: شاید حتی خود «ویلیام.جی.مورگان» هم، که ۱۲۶ سال پیش والیبال را پی ریزی کرد، فکر نمی‌کرد روزی اقبال عمومی به ورزشی که او ابداع کرده، به قدری فراگیر باشد که «والیبال» به عنوان پربیننده‌ترین رشته ورزشی المپیک نام بگیرد، یکی از پنج ورزش برترجهان نزد مردم شناخته شود و فدراسیون بین‌المللی آن نیز با عضویت ۲۲۰ فدراسیون ملی، بزرگ‌ترین نهاد ورزشی جهان باشد که موظف شود برای نیم میلیارد نفر از مردم زمین که والیبال بازی می‌کنند، برنامه‌های مختلف و متنوع تدوین کند. اما چنین شد و والیبال با چنان سرعتی نزد مردم اقصی نقاط جهان به محبوبیت رسید که امروزه علاوه برالمپیک، رقابت‌هایی از جمله قهرمانی جهان، جام جهانی، لیگ جهانی، جایزه بزرگ جهان، جام بزرگ قهرمانان قاره‌ها و قهرمانی نوجوانان و جوانان جهان، تنها بخشی از برنامه‌های جهانی برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران والیبال برای راضی نگه داشتن علاقه‌مندان به این ورزش است. چه آن که فدراسیون جهانی والیبال (FIVB) در این سال‌ها برنامه‌هایی بین‌المللی با عناوینی همچون: والیبال همگانی، والیبال با محدودیت قد، والیبال برای رده‌های سنی از خردسالان تا نوجوانان و… را برگزار می‌کند که همه و همه بیان‌گر توجه و علاقه‌مندی جامعه جهانی به این رشته ورزشی است.
در دو دهه گذشته نیز با ظهور والیبال ساحلی، بخش دیگری از طرفداران ورزش‌هایی که در عین رقابت جدی برای قهرمانی، مفرح و توریستی هم قلمداد می‌شوند، به این رشته پیوستند تا والیبال ساحلی هم از همان ابتدای حضور بین المللی‌اش، با استقبالی چشمگیر از طرف ورزشکاران و علاقه‌مندان به ورزش مواجه شود. تا جایی که امروز از والیبال ساحلی، به عنوان یکی از درآمدزاترین ورزش‌های جهان نام برده می‌شود که درآمد حاصل از تورهای جهانی‌اش، میلیارد دلاری است.

تاریخچه والیبال در جهان

والیبال در روز دوم فوریه سال ۱۸۹۵ میلادی مطابق با بیستم بهمن ماه سال ۱۲۷۳ هجری شمسی، توسط ویلیام. جی. مورگـان مدیر تربیت‌بدنی کالج Y.M.C.A در شهر هولیوک ایالت ماساچوست امریکا ابداع و معرفی شد که ابتدا مینتونت نام داشت.
مورگان پس از این که دوستش جیمز نایسمیت، در سال ۱۸۹۱ ورزش بسکتبال را درهمان کالج ابداع کرد، با تلفیق ورزش هایی همچون بسکتبال و تنیس، شالوده ورزشی نو و مفرح را برای دانشجویان خود ریخت که بازی آن با توپی شبیه به توپ بسکتبال از روی توری مثل تور تنیس انجام می‌گرفت. به همین منظور، مورگان با استفاده از تور تنیس روی چمن که به دو طرف دیوار سالن ورزش بسته می‌شد و با استفاده از تویی توپ بسکتبال که به دلیل سبکی وزن به دست ها آسیب نمی‌رساند، بازی را شروع کرد و همین شروع کافی بود تا این ورزش به سرعت از یک کالج به کالج دیگر و از شهری به شهر دیگر معرفی و منتقل شود. تا جایی که پس از یک سال (۱۸۹۶) مردم اکثر ایالت‌های امریکا با آن آشنا شده بودند. در همین سال، کمیته بین‌المللی ورزش کالج از مورگان دعوت کرد تا طی یک کنفرانس، قوانین و مقررات ورزش ابداعی‌اش را در حضور اساتید کالج تشریح کند. مورگان هم کنفرانس را در سالن ورزشی کالج تشکیل داد. جایی که تعدادی از دانشجویان را به دو گروه تقسیم کرده بود و در حالی که آن‌ها مشغول بازی بودند، نقطه نظرات خود را برای اساتید و اعضای کمیته شرح می‌داد. پروفسور آلفرد تی. هالستید در جریان همین کنفرانس و با مــشاهده نحوه این بازی، پیشنهاد داد که این ورزش از مینتونت به والیبال تغییر نام پیدا کند؛ چرا که حرکت و نمود اصلی این بازی، در رد و بدل شدن توپ از روی تور است. مورگان هم این پیشنهاد را پذیرفت و به این ترتیب ورزش ابداعی اش شد والیبال.

با اینکه والیبال در آغاز ورزشی سالنی بود و در محل های سرپوشیده انجام می‌شــد، ولی کم‌کم توسط خود مردم به زمین‌هــای روبـــاز کشـیده شد و به شکل یکی از سرگرمی‌های محبوب تابستانی در پارک‌ها و سواحل درآمد.

سیر وضع قوانین والیبال
در آغاز برای والیبال قوانین خاصی تدوین نشده بود اما رفته رفته با همه‌گیر شدن آن، نیاز به وضع قوانین و مقرراتی که انجام بازی را برای همگان یکدست و آسان کند، احساس شد. به همین دلیل،
در سال ۱۹۰۰ پذیرفته شد که هر ست بازی، ۲۱ پوئن باشد.
در سال ۱۹۱۲ سیستم چرخش به تصویب رسید.
در سال ۱۹۱۷ پذیرفته شد که هر ست بازی، ۱۵ پوئن باشد.
در سال ۱۹۱۸ تصویب شد که تعداد بازیکنان هر طرف زمین، ۶ نفر باشد.
در سال ۱۹۲۱ موافقت شد که هر تیم با سه ضرب، توپ را به طرف دیگر تور بفرستد.
در سال ۱۹۲۳ اندازه زمین بازی، ۹×۱۸ متر تعیین شد.
و به مرور در سال‌های بعد، قوانین فراوانی برای این بازی وضع شد و بسیاری از قــوانین قبلی نیز تـــغییر کرد که هنوز هم این تغییرات ادامه دارد. یکی از مهم‌ترین برنامه‌های کنگره بین‌الملل‌ والیبال که هر چهار سال یک بار برگزار می‌شود، تغییر در قوانین و مقررات بازی والیبال است که به منظور کامل‌تر شدن، به‌روز شدن و ایجاد جذابیت در این ورزش به تصویب می‌رسد. به عنوان مثال، در کــنگره جهانی سال ۱۹۹۸ میلادی با تصویب و تغییر قوانینی مـــــانند روش امتیازگیری رالی با ۲۵ پوئن برای ست‌های اول، دوم، سوم و چهارم و ۱۵ پوئن برای ست پنجم و همچنین تصویب به خدمت گرفتن بازیکن لیبرو و آزادی بــا پـــازدن تــوپ، جذابیت و هیجان فراوانی در بازی والیبال به وجود آمد.

در راه جهانی شدن
کانادا اولین کشور خارجی بود که در سال ۱۹۰۰ میلادی والیبال به آن راه یافت. والیبال از آن پس به کشورهایی از جمله؛ هندوستان، کوبا، پورتوریـــکـــو، فیلیپین، اروگوئه، چین و ژاپن رفت. والیبال به تدریج از سال ۱۹۱۴ توسط سربازان ارتش امریکا و مستشاران و اشخاص دیگر، به کشورهای اروپایی از جمله فرانسه، چکسلواکی، لهستان، شوروی، بلغارستان و سایر کشورها معرفی شد و گسترش یافت. در این میان، این آسیایی‌ها بودند که زودتر از دیگر کشورها انجمنی برای والیبال تشکیل دادند و در سال ۱۹۱۳ مسابقاتی را تحت عنوان جام شرق دور برگزار کردند. اما فرانسه، چکسلواکی و لهستان، سه کشوری بودند که قبل از دیگران فدراسیون ملی والیبال تشکیل دادند و مــصــمم شــدند تا با کمک کشورهای دیگر، فدراسیون بین‌المللی والیبال را هم تاسیس کنند. در همین رابطه، همزمان با بـــازی‌های الـمـپـیـک بـرلین (۱۹۳۶) فعالیت‌های زیادی نیز انجام دادند که تمام فعالیت هایشان با آغاز جنگ جهانی دوم به هدر رفت و متوقف شد.
اما پــس از جــنـگ جهانی دوم، برگزاری یک مــسـابـقه والیبال در قاره اروپا و در شهر پـــاریس بین دو کشور فرانسه و چکسلواکی فرصتی ایجاد کرد تا دوباره بحث تاسیس یک نهاد بین‌المللی برای این رشته، پا بگیرد.

تاسیس فدراسیون جهانی
در نهایت، مذاکرات میان سه کشور فرانسه ، چکسلواکی و لهستان به تشکیل کنـگره‌ای ویــژه بــرای تــاسـیـس اتحادیه بین‌المللی والیبال انجامید و ســرانـجـام در آوریل سال ۱۹۴۷ این کنگره با حضور نمایندگان چهارده کشور جهان (بلژیک، برزیل، چکسلواکی، مصر، فرانسه، هلند، مجارستان، ایتالیا، لهستان، پرتغال، رومانی، اروگوئه، ایالات متحده و یوگسلاوی) در پاریس برگزار شد و شرکت‌کندگان در آن به تاسیس فـدراسـیـون بـیـن‌الـمـلـلـی والیبال (FIVB) در پاریس و به ریاست پل لیبود از کشــور فرانسه رای دادند.

در سال‌های بعد، سیل درخواست عضویت از کشورهای مختلف بود که به این فدراسیون بین المللی می رسید و چنین شد که FIVB که با چهارده کشور عضو کار خود را آغاز کرد در عرض کمتر از شصت سال تعداد اعضای خود را به ۲۲۰ عضو رساند.
پل لیبود طی ۳۷ سالی که ریاست فدراسیون بین المللی را بــرعــهـده داشــت (تا سال ۱۹۸۴) بــا کــمک همکارانش FIVB را در ردیف فعالترین فدراسیون ها و والیبال را در زمره فراگیرترین ورزشهای جهان در آورد. چه آنکه با تشکیل کمیته های تخصصی و تدوین مقررات تازه، بـــرنـامـه ای برای مسابقات رسمی بین المللی تنظیم و آغاز کرد.
در سال ۱۹۴۹ اولین دوره مسابقات قهرمانی مردان جهان در شهر پراگ و در سال ۱۹۵۲ دومین دوره آن همراه با اولین دوره مسابقات قهرمانی زنان جهان در شهر مسکو برگزار شد.

ورود به المپیک
جایگاه و اهمیت بین المللی والیبال در همان ابتدای جهانی شدنش به قدری انکار ناپذیر بود که دیری نگذشت تا برگزارکنندگان بازی های المپیک والیبال را به عنوان یکی از ورزش های المپیکی معرفی کنند. مسابقات والیبال در رده های مردان و زنان از سال ۱۹۶۴ (المپیک توکیو) رسما به برنامه بازی های الــمـپـیــک اضافه شد و تاکنون یازده دوره از این حضور گذشته استقبال از آن در هر دوره نسبت به دوره قبل بیشتر شده است. تا جایی که بنابر اعلام رسمی کمیته بین المللی المپیک؛ والیبال بیشترین بیننده تلویزیونی (بالغ بر یک و نیم میلیارد نفر) در سطح جهان را در بازی های آتن (۲۰۰۴) و پکن (۲۰۰۸) به خود جلب کرده است.

والیبال نوین
اما در کنگره بین المللی والیبال که در سال ۱۹۸۴در شهر لس آنجلس برگزار شد دکتر روبن آکوستا، وزیر پیشین نفت مکزیک، به ریاســت FIVB انتخاب شد. با روی کار آمدن روبن آکوستا والیبال جان تازه ای گرفت. چراکه او با درایتی که در بازار سرمایه جهانی و فعالیت های اقتصادی داشت، از طرفی به انجام امور زیربنایی در جذب سرمایه پرداخت و از طرف دیگر با بهره گرفتن از نقطه نظرات خبرگان، والیبال نوین را پایه ریزی کرد.
او مقر فدراسیون بین المللی والیبال را از پاریس به لوزان سوئیس منتقل کرد و ساختار FIVB را به شکلی که امروز نیز به همان صورت اداره می شود، تشکیل داد.
در این زمان بود که سیاستگزاران جهانی والیبال طرح برگزاری مسابقات والیبال را در سطح جهان به صورت سالیانه تصویب کردند تا علاقه مندان به والیبال مجبور نباشند چهار سال صبر کنند تا یک دوره مسابقه قهرمانی جهان یا جام جهانی برگزار شود. از همین رو، رقابت های لیگ جهانی و جایزه بزرگ جهان با جوایز میلیون دلاری طراحی شد که هنوز هم هر ساله برگزار می شوند و در زمره پرطرفدارترین پیکارهای جهانی ورزش قرار گرفته اند.

والیبال ساحلی
فعالیت های FIVB در دوره ریاست روبن آکوستا تنها به والیبال محدود نشد. چراکه والیبال ساحلی در بعضی از کشورها به صورت خودجوش میان مردم رواج یافته بود و FIVB هم با تدوین قوانین و مقرراتی تازه و برگزاری مسابقات جهانی، از این رشته حمایت کرد. تا جایی که کمیته بین المللی المپیک مجاب شد مسابقات والیبال ساحلی از سال ۱۹۹۶ (المپیک آتلانتا) به برنامه بازی هــای الــمپیک اضافه شود.
دکتر روبن آکوستا، سرانجام پس از ۲۴ سال ریاست بر فدراسیون جهانی، در سال ۲۰۰۸ از سمت خود کناره گیری کرد و اعضای سی و یکمین کنگره بین المللی والیبال در شهر دبی وی ژی هونگ از کشور چین را به ریاست FIVB برگزیدند.
وی ژی هونگ طی سال های پیش از ریاستش بر فدراسیون جهانی؛ رئیس کنفدراسیون والیبال آسیا، نایب رئیس قاره ای فدراسیون جهانی و رئیس کمیته قضائی FIVB بود. ضمن اینکه از ملی پوشان اسبق والیبال چین هم محسوب می شود.

نگاه تازه؛ رئیس تازه

وی ژی هونگ مدتی پس از انتخابش به ریاست FIVB اعلام کرد که؛ او یک رئیس موقت است که قصد دارد شرایط را برای قرار گرفتن یک فرد شایسته در راس هدایت فدراسیون جهانی مهیا کند. در حقیقت عنوان شد که چون اعضای فدراسیون جهانی با اعلام کناره گیری دکتر روبن آکوستا از ریاست این نهاد بین المللی به نوعی غافلگیر شده و نتوانسته بودند برای برگزاری یک انتخابات مهم و سرنوشت ساز برنامه ریزی های لازم را انجام بدهند، تصمیم گرفتند با انتخاب یک فردِ امین (وی ژی هونگ) یک دورۀ انتقالی را سپری کرده و در این گذار ۴ ساله به جمع بندی و برنامه ریزی برای انتخابات ریاست فدراسیون جهانی والیبال در سال ۲۰۱۲ برسند.
سرانجام در سال ۲۰۱۲ و در جریان سی و سومین کنگره جهانی والیبال که در شهر آناهایم ایالات متحده امریکا برگزار شد؛ دکتر اری گراسا (برزیل) با کسب اکثریت قاطع آرای اعضای کنگره به عنوان رئیس جدید فدراسیون جهانی والیبال برگزیده شد.
دکتر اری گراسا؛ رئیس پیشین فدراسیون والیبال برزیل و کنفدراسیون والیبال آمریکای جنوبی و عضو هیات رئیس فدراسیون جهانی والیبال بود که طی سال ها فعالیت خود به عنوان یک مدیر والیبالی با تدبیر و نگاه تازه اش پیشروِ اتفاقات و پیشرفت های تازه ای در والیبال دنیا بوده است. برنامه های او در جهانگیر شدن سبک والیبال برزیل پس از افول قدرت و سپس فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی زبانزد مدیران ورزشی دنیاست. همچنانکه او در جهانی شدن والیبال ساحلی به عنوان یک ورزش پرطرفدار و مردمی نیز نقش و تاثیر بسزایی داشته است. دکتر اری گراسا حالا به عنوان مرد اول مدیریت والیبال دنیا با برنامه های متنوع و گسترده و همچنین با نگاه و هدفی تازه که قرار گرفتن والیبال در صدر ورزش های محبوب جهان است، ریاست FIVB را بر عهده دارد.

تاریخچه والیبال در ایران

والیـــبال اواخر ســــال ۱۲۹۹ هجری شــمــسی توســــط میرمهدی ورزنده، استاد بزرگ ورزش ، بــه ایـران وارد و تعلیم آن از دارالمعلمین ورزش آغــاز شد.
بازی والیبال در ایران در ابتدای امر دارای قواعد خاصی نبود و به شــکــل های مختــلفی انجام می شد. فنون و تاکتیک های والیبال نیز مانند قوانین آن پایه و اساس اصولی نداشت و هر بازیکن به ابتکار شخصی و اختصاصی خود که اکثراٌ با مشت زدن یا سمبه زدن همراه بود با تــوپ بازی می کرد.
در سال ۱۳۰۲ شمسی با استفاده از تــرجــمـه مجلات خارجی قوانینی که در آن زمان در کشورهای دیگر اجرا می شد، در ایران نیز رایج شد.
از سال ۱۳۰۴ توجه عمومی نسبت به این ورزش بیشتر شد و ظرف مـــدت کــمــی طرفداران بسیاری جذب این ورزش شدند. به طوری که تمرینات والیبال در سه محل ، به طــور جدی و مستمر شروع و دنبال شد. این سه محل عبارت بودند از:
۱. دارالمعلمین ورزش
۲. کلوپ شایسته یا اجتماعیون
۳. کلوپ ورزشی کالج البرز.
البته کالج البرز نسبت به دیگر مراکز ورزشی آن زمان، از امکانات بیشتر و بهتری بهره می برد و در نتیجه اکثر جوانان برای تمـریـن به این محل می رفتند.
اولین مسابقه والیبال در سال ۱۳۰۴ بین دو تیم دارالمعلمین ورزش و کـــلوپ شایسته انجام شد که باهیجان فراوان توام بود. چون مسابقه برای مردم تازگی داشت لذا حضور آنان باعث شد که رقابت بیشتری بین دو تیم مسابقه دهنده به وجود آمده و بر هیجان آن افزوده شود. این مسابقه مقدمه ای برای توسعه روز افزون این ورزش بود.
بازی والیبال به تــدریج به مدارس راه یافت و در اندک زمانی توسط مربیان فارغ التحصیل دارالمعلمین ورزش در مدارس و همچنین در شهرستانهای کشور رواج و عمومیت یافت.
شهرستان اصفهان اولین شهری بود که بعد از تهران در امر توسعه این ورزش فعالیت داشت. اولین مــســـابـقه شهرستان های ایران بین دو تیم والیبال کالج اصفهان و کالج البرز تهران برگزارشــد.
تهیه توپ والیبال یکی از مشکلات آن زمان بود و برای بازی والیبال اکثراً از توپ فوتبال استفاده می شد. سرانجام اولین توپ والیبال توسط شخصی به نام قمشه ای ساخته شد.
در سال ۱۳۱۴ یک دوره مسابقه باشگاهی در تهران برگزار شد که تیم والیبال باشگاه دربند جـام قهرمانی را برد. در همین سال نیز چند مسابقه دوستانه و تشویقی بین تیمهای بانوان تــهـــران انجام شد.
در سال ۱۳۱۸ اولین دوره مسابقات والیبال قهرمانی ایران همزمان با مسابقات ســـایـر رشــــته های ورزشی برگزار شد.
در ابتدای تاسیس فدراسیون های ورزشی (سال ۱۳۲۴) والیبال وبـســکـتبال دارای فدراسیون مشترک شدند و تا سال ۱۳۳۶ به همین نحو ادامه داشت. در آن سالها مسابقاتی تـــحــت عنوان قهرمانی باشگاهها ، دستجات آزاد ، انتخابی ، قهرمانی مدارس و دانشکده های هر شهرستان و نهایتاً قهرمانی کشور انجام می گرفت.
اشــــغــال ایران توسط نیروهای متفقین در جنگ جهانی دوم ، ارتباط ورزشی کشور ما به ویژه تیم های والیبال را با سربازان این نیروها به همراه داشت و راهی برای آشنا شدن با والیبال خارج از کـشــور بــود. در آن زمــان یــک مسابقه دوستانه بین یک تیم از کشورمان با ارتش روســیــه در بنــدر انـزلی انجام شد که این بازی به نفع تیم ایران خـــاتــمه یافت.
ترجمه کتاب قوانین والیبال در سال ۱۳۳۳ توسط دکتر سید ضیاءالدین شادمان، رئیس فـــدراسیون والــیــبال و بسکتبال وقت، و تهیه و تنظیم آن توسط استاد کاظم رهبری، رئیس تربیت بـــدنـــی آموزشگاه هــای پــایــتــخت، که از داوران ممتاز والیبال در کشورمان بودند، اقدامات ارزنده ای بود که شــکـل مــنظمی را در برگزاری مسابقات والیبال آن زمان فراهم نمود.
در پــایـــان سال ۱۳۳۶ ، والیبال دارای فدراسیون مستقل شد و آقای امیرعباس امین به عنوان اولیــن رئیس فدراسیــون والیبال کار خود را آغاز کرد.
در همین دوران بحث عضویت ایران در فدراسیون بین المللی والیبال جهان مطرح شد و سرانجام یک سال بعد (سال ۱۹۵۹ میلادی) این مهم به انجام رسید.
در سال ۱۳۳۷ برای اولین بار تیم ملی والیبال مردان پاکستان به تهران دعوت شد و چند مســابــقه دوستانه با تیمهای ملی وب اشگاهی و ارتش ایران انجام داد. تیم ملی والیبال مردان ایران برای اولین بار در این سال تشکیل شد.
چندی بعد تیم ملی مردان ایران به مسابقات والیبال در بازیهای آسیایی ۱۹۵۸ توکیو اعزام شد. اعضای این تیم را هشت بازیکن (کمال پورهاشمی، عبدالمنعم کمال، محمد اسمعیل اشتری، محمد شریف زاده، عــبــاس تــهــرانی، مـحمود عدل، حسینعلی امیری و سیاوش فرخی) تشکیل می دادند و مربی تـــیم هم استاد فــریــدون شریف زاده از بزرگان والیبال، بسکتبال و فوتبال آن دوران بود و سابقه عضویت در تیم گالاتا سرای ترکیه را هم داشت.
این تیم که برای اولین بار در چــنیـــن رویداد مهمی شرکت کرده بود، توانست با افتخار و سربلندی مقام دوم مسابقات را کسب نموده و مدال نقره اولین دوره مسابــقــات والیبال بازیهای آسیایی را برای کشورمان بــه ارمغان آورد.
پس از این مسابقات، فعالیت های بیــن الــمللی بیشتری در ورزش والیبال ایران آغاز شد. اعزام مربیان و داوران به کلاسهای بین المللی، دعوت از تیم هــای خارجی و اعزام تیمهای ملی کشورمان به تورنمنت ها و مسابقات رسمی بین المللی مانند بازیهای آسـیایی، مسابقات قهرمانی آسیا، غرب آسیا، آسیای مرکزی، قهرمانی جهان، جام جهانی، دانشجویان جهان، ارتشهای جهان، ناشنوایان جــهـان، معلولین جهان و راه آهن های جهان و جام های جمهوریت ترکیه، ریاست جمهوری قزاقستان، شیخ راشد امارات و… بخشی از این فعالیــت هـاست.
در رویـداد های داخلی، برگزاری مسابقات والیبال لیگ سراسری ایران با عنوان جام پاسارگـــارد که در سالهای ۱۳۵۳ ، ۱۳۵۴ و ۱۳۵۵ انجام شد و مسابقات بین المللی دهه فجر و لیگ های برتر و دسته اول باشگاهها که از سال ۱۳۷۲ تاکنون انجام می شود از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و در رواج و گسترش و پیشرفت والیبال در کشور تاثیر فراوان برجای گذارده است.

والیبال بعد از پیروزی انقلاب اسلامی
در سالهای اولیه پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، تحت تاثیر شرایط جنگ تحمیلی علیه کشورمان و به علت تعویض های پیاپی روسای فدراســیــون و تـغییرات وسیع در کادر هیئت رئیسه، برنامه های والیبال شکل پایداری نداشت و بیشتر کوشش می شــد در زمیــنــه ورزش عــمــومــی و همگانی برنامه ریزی شود. لذا به جای رقابت های باشگاهی، برنامه ریزی بریا برگزاری همه ساله مسابقات قهرمانی کشور انجام شد که این رقابتها همچنان نیز برگزار می شوند.
رفته رفته با پایان یافتن جنگ تحمیلی و سامان یافتن مدیریت و برنامه ریزی در ورزش کشور، برنامه ها و مسابقات والیبال نیز در سراسر کشور به لحاظ اجرا، کمیت و کیفیت شکل بهتری به خود گرفت. دوباره اعزام تیم ها به خارج از کشور و دعوت از تیم های خارجی از سر گرفته شد و والیبال پا در راه شروعی دوباره نهاد.
مسابقات والیبال بین المللی دهه فجر که از سال ۱۳۶۵ تا سال ۱۳۷۹ برگزار شد از جمله رویــدادهــای ارزنده در تاریخ والیبال ایران اســت که به پیشرفت والیبال کشورمان سرعت بخشید و زمینه ای شد برای توجه باشگاه ها و تیمداری در والیبال داخلی. تا جایی که لیگ های برتر و دسته اول باشگاه های کشور به شکل نوین خود یعنی آن طور که در دنیا معمول بود، پی ریزی شد و سال به سال رونق یافت.از سوی دیگر، با به کار گرفتن مربیان نام آشنای جهان والیبال همچون ایوان بوگاینکوف و یوتسا ستکوویچ در کنار مربیان داخلی در رده پایه به امر بازیکن سازی و آموزش توجه ویژه شد. همچنان که با حضور مربیان بین المللی دیگری نظیر پارک کی وون، میلوراد کیاچ، زوران گائیچ، خولیو ولاسکو، اسلوبودان کواچ، رائول لوزانو، ایگور کولاکوویچ و ولادیمیر آلکنو در راس کادر فنی مردان ایران علم روز والیبال به بازیکنان ایران منتقل شد و مربیان ایرانی در کنار این مربیان تراز اول والیبال دنیا رشد پیدا کردند و موفق به کسب تجربه شدند.
از این روست که طی سال‌های اخیر عناوین متعدد جهانی و آسیایی و مدال‌های رنگارنگ والیبال در رده‌های نوجوانان، جوانان و بزرگسالان افتخار بی‌چون و چرایی برای ورزش ایران رقم زده و والیبال را به عنوان پرافتخارترین ورزش گروهی ایران به همگان معرفی کرده است.
والیبال ایران در شهریور ماه ۹۶ در رقابت های جام قهرمانان بزرگ جهان به نخستین مدال جهانی خود در رده بزرگسالان دست یافت و برای نخستین مرتبه در تاریخ در شهریور ماه ۱۴۰۰ با یک مربی ایرانی به نام بهروز عطایی به مقام قهرمانی رقابت های والیبال قهرمانی مردان آسیا رسید.
کسب کرسی‌های قابل توجه در فدراسیون جهانی و کنفدراسیون آسیا توسط نمایندگان ایران نیز از دیگر افتخارات والیبال کشورمان در این سالهاست که اینک مهمترین آنها عضویت دکتر محمد رضا داورزنی در هیئت رئیسه فدراسیون جهانی والیبال و کنفدراسیون آسیاست.

:: روسای فدراسیون والیبال ::
۱. امیر عباس امین از سال ۱۳۳۶ تا اواخر سال ۱۳۴۲
۲. کاظم رهبری از اواخر سال ۱۳۴۲ تا سال ۱۳۴۷
۳. علی اکبر میرفخرایی حدود ۸ ماه از سال ۱۳۴۷
۴. کمال خانلی از نیمه دوم سال ۱۳۴۷ تا سال ۱۳۴۹
۵. فریدون فرخ نیا از سال ۱۳۴۹ تا سال ۱۳۵۱
۶. تیمسار سرلشگر مهدی خزاعی از سال ۱۳۵۱ تا سال ۱۳۵۳
۷. فرهاد مسعودی از سال ۱۳۵۳ تا اواخر سال ۱۳۵۶
۸. جناب سرهنگ منوچهر شاپوری از اواخر سال ۱۳۵۶ تا پیروزی انقلاب اسلامی در ایران
۹. زنده یاد محمود عدل سال ۱۳۵۸
۱۰. استاد غلامرضا جباری از اواخر سال ۱۳۵۸ تا سال ۱۳۶۰
۱۱. جابر خلف‌زاده از سال ۱۳۶۰ تا نیمه اول سال ۱۳۶۱
۱۲. حسین علیرضایی تهرانی از نیمه اول سال ۱۳۶۱ تا نیمه دوم سال ۱۳۶۳
۱۳. استاد غلامرضا جباری از نیمه دوم سال ۱۳۶۳ تا اواخر سال ۱۳۶۵
۱۴. پرویز خاکی از اواخر سال ۱۳۶۵ تا اواخر سال ۱۳۶۸
۱۵. محمدرضا یزدانی خرم از اواخر سال ۱۳۶۸ تا مرداد سال ۱۳۸۵
۱۶.محمدرضا داورزنی از نیمه دوم مرداد سال ۱۳۸۵ تا ۷ دی ماه سال ۱۳۹۶
۱۷. احمد ضیایی از ۷ دی‌ماه سال ۱۳۹۶ تا ۱۸ آذر ۱۳۹۸
۱۸. افشین داوری (سرپرست) از ۱۸ آذر ۱۳۹۷ تا ۹ مهر ۱۳۹۸
۱۹. علی فتاحی (سرپرست) از ۹ مهر ۱۳۹۸ تا ۲۹ آبان ۱۳۹۸
۲۰. محمدرضا داورزنی از ۲۹ آبان ۱۳۹۸ تا ۲۹ آبان ۱۴۰۲
۲۱. وحید مرادی (سرپرست) از ۱۴ آذرماه تا ۲۶ اسفند
۲۲. سید میلاد تقوی از ۲۶ اسفند ۱۴۰۲ تا کنون

::سرمربیان تیم ملی والیبال در ادوار مختلف::

پاکستان سردار نصرالله‌خان ۱۹۵۸ ۱۹۵۸
ایران فریدون شریف‌زاده ۱۹۵۸ ۱۹۶۳
ایران حسین جبارزادگان ۱۹۶۴ ۱۹۶۶
چکسلواکی میلوسلاو ایم ۱۹۷۰ ۱۹۷۲
ژاپن تادایی کورادا ۱۹۷۴
کره جنوبی پارک سونگ ۱۹۷۹
ایران یدالله کارگرپیشه ۱۹۷۹ ۱۹۸۱
ایران فاروق فخرالدینی ۱۹۸۷
ایران مسعود صالحیه ۱۹۸۷ ۱۹۸۹
ایران حسینعلی مهرانپور ۱۹۸۹ ۱۹۹۱
ایران محمد حیدرخان ۱۹۹۱
لتونی ایوان بوگاینکوفس ۱۹۹۱ ۱۹۹۳
ژاپن فومیهیکو ماتسوموتو ۱۹۹۴
ایران مسعود صالحیه ۱۹۹۵
ایران مهدی صابرپور ۱۹۹۷
ژاپن فومیهیکو ماتسوموتو ۱۹۹۸
ایران مصطفی کارخانه ۱۹۹۹ ۲۰۰۱
ایران حسینعلی مهرانپور ۲۰۰۱
کره جنوبی پارک کی-وون ۲۰۰۲ ۲۰۰۵
صربستان میلوراد کیاچ ۲۰۰۶
صربستان زوران گاییچ ۲۰۰۷ ۲۰۰۸ جولادی
ایران حسین معدنی ۲۰۰۸ جولای ۲۰۱۰
آرژانتین خولیو ولاسکو ۲۰۱۱ ۲۰۱۴
صربستان اسلوبودان کواچ ۲۰۱۴ ۲۰۱۶
آرژانتین رائول لوزانو ۲۰۱۶
مونته‌نگرو ایگور کولاکوویچ ۲۰۱۷ ۲۰۲۰ فوریه
روسیه ولادیمیر الکنو ۲۰۲۱
ایران بهروز عطایی از سپتامبر ۲۰۲۱ تا چهارم سپتامبر ۲۰۲۳ (۱۲ مهر ۱۴۰۲)
ایران علیرضا طلوع‌کیان از ۱۳ مهر تا ۱۶ مهر ۱۴۰۲ و پایان رقابت‌های انتخابی المپیک (سه دیدار)
برزیل-فرانسه موریس موتا پائز از ۹ اسفند ۱۴۰۲ تا ۱۸ خرداد ۱۴۰۳

ایران، پیمان اکبری از ۱۸ خرداد ۱۴۰۳ تا پایان لیگ ملت‌ها ۲۰۲۴ (پنج دیدار)

ایتالیا، روبرتو پیازا از ۱۳ شهریور ۱۴۰۳ تا کنون